Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kętrzynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2024r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Małgorzata Kłek
Protokolant:	Sekretarz sądowy Agnieszka Piskorz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 lipca 2024 r. w K.

sprawy z powództwa (...) 1 Niestandaryzowanego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Wierzytelności z siedzibą w K.

przeciwko A. P. (1)

o zapłatę

I.  powództwo oddala,

II.  zasądza od powoda (...) 1 Niestandaryzowanego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Wierzytelności z siedzibą w K. na rzecz pozwanej A. P. (1) kwotę 3 600 (trzy tysiące sześćset) złotych z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 795/23

UZASADNIENIE

Powód (...) 1 Niestandaryzowany Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Wierzytelności z siedzibą w K. pozwem wniesionym w dniu 13 grudnia 2022 r. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych A. P. (1) i A. P. (2) kwoty 35 640,94 zł wraz z odsetkami umownymi naliczanymi według zmiennej stopy procentowej stanowiącej dwukrotność sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych (odsetki maksymalne za opóźnienie), od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda solidarnie kosztów procesu wg norm przepisanych, w tym opłaty w kwocie 1783,00 zł, kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 3600,00 zł, opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda odsetek od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie, od dnia uprawomocnienia orzeczenia do dnia zapłaty. W uzasadnieniu żądania pozwu powód podniósł, że jest on nabywcą wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki o nr (...) z dnia 30.01.2018 r. zawartej między zbywcą wierzytelności Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo – Kredytową im. F. S. z siedzibą w G. a P. J.. Pożyczka została udzielona na kwotę 32000,00 zł. Według umowy miała być ona zwracana w miesięcznych ratach. Dnia 15.02.2021 r. pożyczkobiorca zmarł, przy czym nie uregulował należności wynikających z zawartej z pożyczkodawcą przedmiotowej umowy. Zgodnie z Regulaminem Udzielania Kredytów i P. w (...) im. (...) roszczenie o zwrot pożyczki staje się wymagalne z dniem ustania członkostwa pożyczkobiorcy , a takie ma miejsce w chwili śmierci. Zgodnie postanowieniem Sądu Rejonowego w Kętrzynie z dnia 14.02.2022 r. w sprawie (...) o stwierdzeniu nabycia spadku po pożyczkobiorcy, spadek po nim nabyli pozwani, P. A. oraz P. A., jednocześnie stając się solidarnymi dłużnikami za długi spadkodawcy. Powód wezwał pozwanych do zapłaty całej należności z tytułu niezapłaconej pożyczki, jednakże pozwani nie zaspokoili wskazanego w pozwie żądania powoda. Powód wskazał, iż na kwotę dochodzoną pozwem składają : kwota 23 054,15 zł jako kapitał pożyczki oraz kwota 12 586,79 zł tytułem odsetek karnych (określonych w pozwie do dnia wniesienia pozwu ) wynikających z zaległości w spłacie rat pożyczki oraz naliczonych od kwoty całego niespłaconego kapitału pożyczki od dnia następującego po dniu wymagalności oraz zwykłych, naliczanych zgodnie z treścią umowy.

Pozwana A. P. (1) w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych . Pozwana przyznała, iż J. P. był członkiem (...) im. (...), w dniu 30.01.2018 r. (...) im. (...) poprzednik prawny powoda udzielił umową pożyczki nr (...) r. pożyczki J. P. na kwotę 32 000 zł, J. P. zmarł 15.02.2021 r. a spadek po nim nabyły dzieci córka A. P. (1) i syn A. P. (2), oboje pozwani w niniejszej sprawie. Pozwana zaprzeczyła natomiast, iż powód nabył wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki nr (...) z dnia 30.01. 2023 r, z której wywodzi swoje roszczenie tym samym zaprzeczyła, iż powód ma legitymację czynną w niniejszym procesie, a także, iż powód wykazał zasadność dochodzonego roszczenia co do wysokości. Pozwana oświadczyła, iż biorąc pod uwagę okoliczności zawarcia umowy, Umowa pożyczki nr (...), jest nieważna, z uwagi na naruszenie przez poprzednika prawnego powoda przy jej zawarciu zasad współżycia społecznego, gdyż z komercyjnym udzielaniem kredytów i pożyczek powinno być związane zjawisko tak zwanego ”odpowiedzialnego kredytowania i pożyczania" a pożyczka udzielona została w warunkach tzw, rolowania kredytów w celu obejścia zakazów z art. 36b i następne ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Pozwana podniosła, iż pożyczkobiorca J. P. nadużywał alkoholu. W dniu 17.12.2002 r. Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych przy Burmistrzu Miasta w K. skierowała do Sądu Rejonowego w Kętrzynie wniosek o zastosowanie wobec J. P. obowiązku leczenia odwykowego w zakładzie leczenia odwykowego, którego to leczenia wymieniony nie podjął. W 2011 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej w Kętrzynie skierował doi Sądu akt oskarżenia przeciwko J. P. oskarżając go o popełnienie przestępstwa znęcania psychicznego nad żona i córką w stanie pod wpływem alkoholu. J. P. został skazany a w wyroku poddano go pod dozór kuratora i nałożono zobowiązanie do powstrzymywania się od nadużywania alkoholu. Dalej pozwana podniosła, iż od 28 sierpnia 2014 r. J. P. posiadał rachunek w (...) (u poprzednika prawnego powoda). Z zestawienia operacji z rachunku płatniczego IKS+ za okres od 28/08/2014 do 19/02/2021 nr rachunku (...) P. J. (nr członkowski (...)) wynika iż od sierpnia 2014 r. do grudnia 2016 r. (...) udzielił J. P. 6 (sześciu) kredytów, pierwszy - najwcześniejszy - w kwocie (1) (...),5 zł, kolejny (2) 11375 zł na spłatę poprzedniego, kolejny (3) (...),00 na spłatę poprzedniego, kolejny (4) 26000 zł na spłatę poprzedniego, kolejny (5) 34800 zł na spłatę poprzedniego, kolejny (6) 47000 zł na spłatę poprzedniego. Dalej od maja 2017 r. do stycznia 2018 r. powód udzielił J. P. kolejnych 3 (trzech) kredytów, pierwszy w kwocie (1) 12200 zł, kolejny (2) 24000 zł na spłatę poprzedniego, kolejny (3) 32000 zł na spłatę poprzedniego. Od marca 2018 r. do lutego 2019 r. (...) udzielił J. P. kolejnych 3 (trzech) kredytów, pierwszy w kwocie (1) 10000 zł, kolejny (2) 18000 zł na spłatę poprzedniego, kolejny (3) 25300 zł na spłatę poprzedniego. Od maja 2019 do listopada 2020 powód udzielił J. P. kolejnych 5 (pięciu) kredytów, pierwszy w kwocie (1) 12000 zł, kolejny (2) 9100 zł, kolejny (3) 1480 zł, kolejny (4) 9800 zł, kolejny (5) 10500 zł. Wysokość obciążeń z tytułu spłat zaciągniętych pożyczek wyniosła w grudniu 2014 r. 274 zł , natomiast w grudnia 2016 r. 571 zł , przy świadczeniu z ZUS 957,02 zł . Pozwana podniosła, iż analiza zestawienia operacji z rachunku płatniczego IKS+ za okres od 28/08/2014 do 19/02/2021 nr rachunku (...) P. J. (nr członkowski (...)) wygenerowanego 06/09/2023 r. pokazuje, iż w styczniu 2018 r.( jak i wcześniej) u J. P. istniał całkowity brak zdolności kredytowej. Do takiej konkluzji prowadzą następujące fakty, (fakt pierwszy) 12.01.2018 r. J. P. otrzymał z ZUS świadczenie - emeryturę w wysokości 2058,65 i stan środków na rachunku wyniósł 2147,04 zł. W dniu wpływu emerytury (...) ściągnął raty pożyczek w sumie 935,93 zł (nr 7-609,49 zł i nr 9-326,44) i J. P. pozostało do dyspozycji 1211,11 zł (fakt drugi). Te środki (1211,11 zł) zmniejszały się w wyniku wydatkowania. 27.01.2018 r. tj. na 3 dni przed udzieleniem kredytu w kwocie 32000 zł, co nastąpiło 30.01.2018 r. J. P. posiadał na koncie już tylko 92 zł (fakt trzeci) i musiałby za tą kwotę „przeżyć" kolejne 2 tygodnie do dnia wpływu świadczenia z ZUS. W dniu 30.01.2018 r. kiedy to już P. miał do dyspozycji 92 zł (...) udzielił mu kredytu w kwocie 32000 zł, z kwoty tej w pierwszej kolejności (...) dokonał spłaty kredytu udzielonego 6.11.2017 r. (wysokość pozostała do spłaty 23 868,15 zł), pobrał prowizję, która wyniosła 4800 zł i ściągnął składkę na ubezpieczenie 302 zł. Realnie (odnosząc się do pożyczki objętej przedmiotem sporu) (...) podwyższył zadłużenie J. P. o kolejne 8000 zł (z 24 tysięcy zł do 32 tysięcy zł) przy koszcie 5103,99 zł tego „zabiegu" dla wymienionego. Pozwana zarzuciła, iż takie postępowanie jest obiektywnie nieracjonalne. Łamie zasadę odpowiedzialnego kredytodawcy i kredytobiorcy. Takie działanie firmy pożyczkowej wskazuje na celowe działanie mające na celu dalsze pogorszenie sytuacji finansowej konsumenta i czerpania nieuzasadnionych korzyści finansowych z jego trudnej sytuacji. Nosi ono cechy lichwy i jako takie nie może być aprobowane społecznie ani pozostawać pod ochroną prawną udzielaną przez organy państwa. Zawartą przez strony umowę należy więc uznać w okolicznościach niniejszej sprawy za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego, a co za tym idzie nieważną. Pozwana podniosła powołując się na treść art. 5 kc , iż nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Powód w piśmie procesowym z dnia 27.01.2024 r. – replice na odpowiedź na pozew (k. 312 in. ) oraz w piśmie z dnia 07.06.2024 r. (k. 452 ) podtrzymał żądania pozwu i dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Pozwany A. P. (2) zmarł w dniu 04.10.2023 r. (kopia aktu zgonu k. 51), a więc przed wniesieniem pozwu w niniejszej sprawie .

Postanowieniem z dnia 11 stycznia 2024 r. Sąd odrzucił pozew przeciwko A. P. (2) na podstawie art. 199 §1 pkt 3 kpc.

Sąd ustalił co następuje:

Od 28 sierpnia 2014 r. J. P. posiadał rachunek w Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo – Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. o numerze (...), nr członkowski (...).

(dowód : zestawienie operacji z rachunku płatniczego IKS k. 69 – 154)

W okresie od 28.08. 2014 r. do 19. 02. 2021 (...) udzielił J. P. szeregu kredytów i pożyczek :

- od sierpnia 2014 r. do grudnia 2016 r. 6 kredytów, pierwszy - najwcześniejszy - w kwocie (1) (...),5 zł, kolejny (2) 11375 zł, kolejny (3) (...),00, kolejny (4) 26000 zł, kolejny (5) 34800 zł, kolejny (6) 47000 zł .

- od maja 2017 r. do stycznia 2018 r. 3 kredytów, pierwszy w kwocie (1) 12200 zł, kolejny (2) 24000 zł, kolejny (3) 32000 zł.

- od marca 2018 r. do lutego 2019 r. 3 kredytów, pierwszy w kwocie (1) 10000 zł, kolejny (2) 18000 zł, kolejny (3) 25300 zł,

- od maja 2019 do listopada 2020 5 (pięciu) kredytów, pierwszy w kwocie (1) 12000 zł, kolejny (2) 9100 zł, kolejny (3) 1480 zł, kolejny (4) 9800 zł, kolejny (5) 10500 zł.

(dowód: informacja z BIK k. 155-157, kopie umów pożyczek z załącznikami k. 158-293, 405-437 )

W szczególności dniu 02.12.2016 r. została zawarta umowa pożyczki między (...) im. (...) z siedzibą w G. jako pożyczkodawcą a J. P. jako pożyczkobiorcą o nr (...), na mocy której pożyczkodawca udzielił J. P. kredytu konsumenckiego w kwocie 47 000 zł ze spłatą do dnia 15.11.2026 r. Całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę wynosiła 72 528,40 zł i stanowiła sumę całkowitej kwoty pożyczki oraz całkowitego kosztu pożyczki. Całkowita kwota pożyczki wyniosła 38 540 zł i stanowiła kapitał pożyczki udostępniony pożyczkobiorcy w dniu zawarcia umowy, przy czym kwota ta nie obejmowała kredytowanych przez (...) kosztów pożyczki. Od kapitału pożyczki pożyczkodawca pobrał prowizję w wysokości 8 460 zł. Pożyczkobiorca zobowiązany był do spłaty pożyczki w 119 ratach po 609,49 zł każda , za wyjątkiem ostatniej raty , która wyniosła 608,58 zł . Pożyczka ta nie została spłacona do czasu zawarcia umowy w dniu 30.01.2018 r. o nr (...).

(dowód: umowa pożyczki k. 279-280 , harmonogram spłaty k. 281-283, Regulamin Udzielania Kredytów i P. (...) im. (...)- k.287-288, zestawienie operacji z rachunku płatniczego IKS k. 88 pozycja 531 )

W dniu 26.05.2017 r. została zawarta umowa pożyczki między (...) im. (...) z siedzibą w G., pożyczkodawcą, a J. P., pożyczkobiorcą, o nr (...), na mocy której pożyczkodawca udzielił J. P. kredytu konsumenckiego w kwocie 12 200,00 zł ze spłatą do dnia 15.01.2027 r. Całkowita kwota do zapłaty wynosiła 18 538,30 zł i stanowiła sumę całkowitej kwoty pożyczki oraz całkowitego kosztu pożyczki. Całkowita kwota pożyczki wyniosła 8686,36 zł i stanowiła kapitał pożyczki udostępniony pożyczkobiorcy w dniu zawarcia umowy, przy czym kwota ta nie obejmowała kredytowanych przez (...) kosztów pożyczki. Od kapitału pożyczki pożyczkodawca pobrał prowizję w wysokości 1952,00 zł. Pożyczkobiorca zobowiązany był do spłaty pożyczki w 115 ratach po 161,20 zł każda , za wyjątkiem ostatniej raty , która wyniosła 161,50 zł . Pożyczka ta została spłacona w całości w dniu 06.11.2017 r. poprzez zapłatę kwoty 12 059, 42 zł na rachunek pożyczkodawcy wskazany w pkt 27 umowy pożyczki ze środków uzyskanych przez J. P. w wyniku zawarcia w dniu 06.11.2017 r. kolejnej umowy pożyczki o numerze (...).

(dowód: umowa pożyczki –k. 423-425, harmonogram spłaty k. 426-427, Regulamin Udzielania Kredytów i P. (...) im. (...)- k.428-429, zestawienie operacji z rachunku płatniczego IKS k. 97v pozycja 796 )

W dniu 06.11.2017 r. została zawarta umowa pożyczki między (...) im. (...) z siedzibą w G., pożyczkodawcą, a J. P., pożyczkobiorcą, o nr (...), na mocy której pożyczkodawca udzielił J. P. kredytu konsumenckiego w kwocie 24000,00 zł ze spłatą do dnia 15.01.2027 r. Całkowita kwota do zapłaty wynosiła 35909,24 zł i stanowiła sumę całkowitej kwoty pożyczki oraz całkowitego kosztu pożyczki. Całkowita kwota pożyczki wyniosła 18676,63 zł i stanowiła kapitał pożyczki udostępniony pożyczkobiorcy w dniu zawarcia umowy, przy czym kwota ta nie obejmowała kredytowanych przez (...) kosztów pożyczki. Od kapitału pożyczki pożyczkodawca pobrał prowizję w wysokości 2400,00 zł. Pożyczkobiorca zobowiązany był do spłaty pożyczki w 110 ratach po 326,44 zł każda , za wyjątkiem ostatniej raty , która wyniosła 327,28 zł . Pożyczka ta została spłacona w całości w dniu 30.01.2018 r. poprzez zapłatę kwoty 23 868,15 zł na rachunek pożyczkodawcy wskazany w pkt 26 umowy pożyczki ze środków uzyskanych przez J. P. w wyniku zawarcia w dniu 30.01.2018 r. kolejnej umowy pożyczki o numerze (...).

(dowód: umowa pożyczki –k. 405-408, harmonogram spłaty pożyczki k. 408v-409, Regulamin Udzielania Kredytów i P. (...) im. (...)- k.410-411, zestawienie operacji z rachunku płatniczego IKS k. 104v pozycja 954)

W dniu 30.01.2018 r. została zawarta umowa pożyczki między (...) im. (...) z siedzibą w G., pożyczkodawcą, a J. P., pożyczkobiorcą, o nr (...). Na mocy umowy pożyczkodawca udzielił J. P. kredytu konsumenckiego w kwocie 32000,00 zł ze spłatą do dnia 15.01.2027 r. Całkowita kwota do zapłaty wynosiła 41 503,57 zł i stanowiła sumę całkowitej kwoty pożyczki oraz całkowitego kosztu pożyczki. Całkowita kwota pożyczki wyniosła 27 200,00 zł i stanowiła kapitał pożyczki udostępniony pożyczkobiorcy w dniu zawarcia umowy, przy czym kwota ta nie obejmowała kredytowanych przez (...) kosztów pożyczki. Od kapitału pożyczki pożyczkodawca pobrał prowizję w wysokości 4800,00 zł. Pożyczkobiorca zobowiązany był do spłaty pożyczki w 107 ratach po 387,88 zł każda , za wyjątkiem ostatniej raty , która wyniosła 388,29 zł .

(dowód: umowa pożyczki –k. 15-18, harmonogram spłaty pożyczki k. 30- 31, Regulamin Udzielania Kredytów i P. (...) im. (...)- k.35-36, zestawienie operacji z rachunku płatniczego IKS k. 104 pozycja 952 ),

J. P. w styczniu 2018 r. utrzymywał się ze świadczenia otrzymywanego z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w wysokości 2 058,65 zł . Posiadał zobowiązania wobec pożyczkodawcy (...) im. (...) z siedzibą w G. w wysokości 935,93 zł miesięcznie w tym 609,49 zł z tytułu pożyczki zaciągniętej w dniu 02.12.2016 r. o numerze (...) oraz 326,44 zł z tytułu pożyczki zaciągniętej na podstawie umowy zawartej w dniu 06.11.2017 r. o nr (...)/2017 r.

( dowód : zeznania A. P. (1) k. 398, zestawienie operacji z rachunku płatniczego IKS k. 103 pozycja 927, 928)

J. P. nadużywał alkoholu co najmniej od 2002 r.

( dowód : zeznania A. P. (1) k. 398, kopia wniosku o zastosowanie obowiązku leczenia odwykowego z dnia 17.12.2002 r. k. 297, kopia aktu oskarżenia k. 299 )

J. P. zmarł 15.02.2021 r.

(dowód: kopia odpisu skróconego aktu zgonu k.19, bezsporne )

Wobec śmierci J. P. (i utraty przez niego członkostwa w (...) ) niespłacona kwota pożyczki udzielonej wymienionemu przez (...) im. (...) z siedzibą w G. na podstawie umowy zawartej w dniu 30.01.2018 r. o nr (...) stała się natychmiast wymagalna. Pozostała do zapłaty kwota kapitału pożyczki wyniosła 23 334,46 zł.

(dowód : Regulamin Udzielania Kredytów i P. (...) im. (...)- k.35-36, rozliczenie wysokości zadłużenia k. 27-28 )

Spadek po J. P. na podstawie ustawy nabyły jego dzieci, córka, A. P. (1) oraz syn A. P. (2) po ½ części spadku każde z nich .

(dowód: kopia postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku po J. P. o sygn. akt (...) k.29, bezsporne )

Na podstawie umowy przelewu wierzytelności zawartej w dniu 29 marca 2023 r. pomiędzy Spółdzielcza Kasą Oszczędnościowo – Kredytową im. F. S. z siedzibą w G. a powodem powód nabył wierzytelność przysługującą pożyczkodawcy wobec J. P. na podstawie umowy pożyczki zawartej w dniu 30 stycznia 2018 r. o numerze (...).

(dowód : wyciąg z umowy przelewu wierzytelności k. 10- 14)

Sąd zważył co następuje :

Powództwo podlegało oddaleniu , albowiem umowa , z której wynika dochodzone roszczenie jest nieważna.

Zgodnie z treścią art. 5 kc nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Sąd ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie na podstawie przedłożonych przez powoda i pozwaną dokumentów lub ich kopii czy wydruków , albowiem ich prawdziwość nie była kwestionowana przez strony, nie budziła też wątpliwości Sądu. Sąd uwzględnił także zeznania pozwanej A. P. (1) , w tym w szczególności dotyczące sytuacji życiowej i finansowej jej ojca- pożyczkobiorcy J. P. w okresie zawierania przedmiotowej umowy pożyczki, uznając te zeznania za wiarygodne, jako logiczne, spójne , konsekwentne, znajdujące potwierdzenie w przedłożonych przez pozwaną dokumentach lub kopiach dokumentów , w tym dotyczących skierowania na leczenie odwykowe jak też postępowania karnego. Wysokość uzyskiwanych dochodów przez J. P. wynika w szczególności z zestawienia operacji na rachunku płatniczym IKS pożyczkobiorcy.

W niniejszej sprawie bezsporny pomiędzy stronami był fakt zawarcia umowy pożyczki wskazanej w pozwie przez J. P. z wierzycielem pierwotnym Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo – Kredytową im. F. S. z siedzibą w G.. Bezspornym było także , iż na pozwaną jako na spadkobiercę ustawowego J. P. , przeszły z chwilą jego śmiercią wszelkie prawa i obowiązki zmarłego , w tym wynikające z umowy pożyczki wskazanej w pozwie.

Sporna była w niniejszej sprawie ważność umowy pożyczki , na podstawie której powód dochodzi zapłaty należności wskazanej w pozwie od pozwanej. Sporna była także legitymacja procesowa czynna powoda, wobec zakwestionowania tej okoliczności przez pozwaną .

Sąd nie podzielił zarzutu pozwanej w zakresie braku legitymacji czynnej po stronie powoda.

Zgodnie z treścią art. 509§ 1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Stosownie do § 2 art. 509 kc wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Przelew wierzytelności jest umową , na mocy której dotychczasowy wierzyciel - cedent przenosi wierzytelność do majątku osoby trzeciej - cesjonariusza. Wierzytelność, aby mogła stać się przedmiotem rozporządzenia , musi być w dostateczny sposób oznaczona, powinien być określony stosunek prawny, którego elementem jest zbywana wierzytelność poprzez wskazanie w szczególności stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia.

Powód na potwierdzenie nabycia dochodzonej pozwem wierzytelności wobec pozwanego od wierzyciela pierwotnego przedłożył potwierdzony za zgodność z oryginałem wyciąg z umowy przelewu wierzytelności zawartej w dniu 29 marca 2023 r. pomiędzy Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo – Kredytową im. F. S. z siedzibą w G. a powodem wraz z wykazem wierzytelności, zgodnie z którą cedent – wierzyciel pierwotny przeniósł na nabywcę – powoda wierzytelności pieniężne wskazane w wykazie wierzytelności obejmującym wierzytelność przysługującą pożyczkodawcy wobec J. P. na podstawie umowy pożyczki zawartej w dniu 30 stycznia 2018 r. o numerze (...). W konsekwencji powód jako nabywca tej wierzytelności jest uprawniony do dochodzenia od pozwanej należności wynikającej z umowy pożyczki zawartej przez pozwaną z wierzycielem pierwotnym.

Natomiast na uwzględnienie zasługuje, w ocenie Sądu, podniesiony przez pozwaną zarzut nieważności umowy pożyczki o nr (...) z dnia 30.01.2018 r. zawartej między zbywcą wierzytelności Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo – Kredytową im. F. S. z siedzibą w G. a P. J. z uwagi na naruszenie przez pożyczkodawcę obowiązku zbadania zdolności kredytowej pożyczkobiorcy przed udzieleniem mu (kolejnej już) pożyczki.

Wskazać należy , iż zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim a mianowicie z treścią przepisyu art. 9 kredytodawca przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany do dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta (ustęp 1 ). Ocena zdolności kredytowej dokonywana jest na podstawie informacji uzyskanych od konsumenta lub na podstawie informacji pozyskanych z odpowiednich baz danych lub zbiorów danych kredytodawcy (ustęp 2 ). Konsument jest zobowiązany do przedstawienia, na żądanie kredytodawcy, dokumentów i informacji niezbędnych do dokonania oceny zdolności kredytowej ( ust. 3 ). Jeżeli kredytodawcą jest bank, albo inna instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów ocena zdolności kredytowej dokonywana jest zgodnie z art. 70 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe oraz innymi regulacjami obowiązującymi te podmioty, z uwzględnieniem ust. 1–3.(ustęp 4).

Wskazać należy , iż (...) im. (...) jako inna instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów był zobowiązany do badania zdolności kredytowej kredytobiorcy przed udzieleniem kredytu konsumenckiego zgodnie z art. 70 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe.

Zgodnie z treści przepisu art. 70 ust. 1 ustawy Prawo bankowe Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności.

Powyższy obowiązek kredytodawcy znajduje odzwierciedlenie w postanowieniach Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowej Kredytowej obowiązującego w d. zawarcia umowy pożyczki wskazanej w pozwie ( k. 35-36). Zgodnie z paragrafem 7 Regulaminu Kasa udziela pożyczek i kredytów wyłącznie swoim członkom uzależniając przyznanie kredytu lub pożyczki od zdolności kredytowej pożyczkobiorcy /kredytobiorcy.

Z powyższego wynika, iż pożyczkodawca udzielając J. P. kolejnej umowy pożyczki w dniu 30 stycznia 2018 r. miał obowiązek dokonać rzetelnej oceny zdolności kredytowej pożyczkobiorcy i w konsekwencji braku takiej zdolności – odmówić udzielenia kolejnej pożyczki.

Wskazać należy , iż Rzecznik (...) działający na podstawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym określił jako nieuczciwą praktykę rynkową polegającą na udzielaniu przez podmiot kolejnych pożyczek konsumentowi, który nie dokonał pełnej spłaty pierwszej pożyczki, udzielonej mu przez ten podmiot lub innego kredytodawcę, gdzie koszty pierwszej pożyczki zaliczane są do całkowitej kwoty kolejnej pożyczki (tzw. rolowanie pożyczki), co powoduje przekroczenie ustawowych limitów dla pozaodsetkowych kosztów pożyczki nałożonych na konsumenta i jest sprzeczne z art. 36a w zw. z art. 36b i art 36c ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U z 2018 r. poz, (...), ze zm. (por. Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 09 czerwca 2022 r. w sprawie sygn. akt VI C 1926/21) .

W literaturze wskazuje się, że z komercyjnym udzielaniem kredytów i pożyczek powinno być związane zjawisko tak zwanego " odpowiedzialnego kredytowania i pożyczania". Odpowiedzialne pożyczanie to min. działanie zapobiegające asymetrii informacyjnej i kompetencyjnej, która dzieli interesariuszy na beneficjentów i ofiary pożyczania. Kształtuje ono także wiarygodne i poprawne relacje z interesariuszami w sektorze finansowym. Idea odpowiedzialnego kredytowania i pożyczania stanowi głównie postulat polityczno-prawny. Obecnie nabiera powoli również wymiaru prawnego, stając się określonym przez prawo nakazem pożądanego działania. W doktrynie podkreśla się, iż realizacja tego modelu winna odbywać się poprzez porządek prawny. Obowiązujące normy prawne powinny nałożyć na kredytodawcę obowiązek weryfikacji zdolności kredytobiorcy do zwrotu kredytu, a brak takiej zdolności winien skutkować odmową udzielenia kredytu i pożyczki (patrz Anna Stangret - Smoczyńska w: "Zdolność kredytowa w ujęciu prawnym prawa polskiego").

Zjawiskiem stanowiącym niejako odwrotność zasady odpowiedzialnego pożyczania i kredytowania jest zjawisko lichwy. W przypadku udzielania pożyczek osobom o niskiej zdolności kredytowej, lub wręcz takiej zdolności nie posiadającym, przedsiębiorcy zastrzegają dla siebie rażąco wysokie, w stosunku do rzetelnego i uczciwego obrotu, odsetki i opłaty, kompensując sobie tym samym wysokie ryzyko związane z zawarciem takiej umowy. Skutkiem tego związku, przy braku jakichkolwiek regulacji prawnych, jest stała pauperyzacja najbiedniejszej i najmniej wykształconej części społeczeństwa. Osoby takie z jednej strony nie posiadają bowiem dostępu do środków kredytowych na uczciwych i rynkowych zasadach, z drugiej zaś nie są często w stanie z uwagi na deficyty możliwości intelektualnych lub społecznych, właściwie ocenić konsekwencji ekonomicznych i prawnych swojego działania. Dzieje się tak np. w przypadku osób uzależnionych, niewykształconych, zwłaszcza w przypadku, gdy zawarcie umowy i uzyskanie środków finansowych jest przestawiane jako " łatwe”, a spłata zobowiązań jako nieobciążająca, w licznych reklamach lub przez pośredników kredytowych. Jednocześnie zjawisko lichwy, a więc udzielania osobom ubogim, nie mającym zdolności kredytowej, bardzo drogich kredytów lub pożyczek, jest jednoznacznie negatywnie oceniane zarówno w sferze normatywnej, jak i moralnej. Wiąże się bowiem z finansowym wykorzystywaniem i uzależnianiem najbiedniejszej i najmniej wyedukowanej część społeczeństwa, przybierając nieraz kształt swoistego niewolnictwa " ekonomicznego". Aby wymusić na podmiotach działających na rynku finansowym właściwą ocenę zdolności kredytowej pożyczkobiorcy (kredytobiorcy) wprowadzono zarówno w europejskim jak i polskim porządku prawnym odpowiednie regulacje prawne. Zgodnie z art. 8 ust 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.Urz.UE.L Nr 133, str. 66 z późn. zm.), państwa członkowskie zapewniają przeprowadzanie przez kredytodawcę przed zawarciem umowy o kredyt oceny zdolności kredytowej konsumenta na podstawie wystarczających informacji przekazanych mu, w stosownych przypadkach, przez konsumenta oraz, w razie konieczności, na podstawie informacji uzyskanych z odpowiedniej bazy danych. Państwa członkowskie, których ustawodawstwo wymaga od kredytodawców dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta na podstawie informacji z danej bazy danych, mogą zachować ten wymóg. Natomiast zgodnie z art. 18 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/17/ME z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie konsumenckich umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi i zmieniającej dyrektywy 2008/48/WE i (...) oraz rozporządzenie (UE) nr (...) (Dz.Urz.UE.L Nr 60, str. 34) państwa członkowskie zapewniają, by - przed zawarciem umowy o kredyt - kredytodawca dokonywał szczegółowej oceny zdolności kredytowej konsumenta. W ocenie tej w odpowiedni sposób uwzględnia się czynniki właściwe dla weryfikowania szans konsumenta na wypełnienie zobowiązań na mocy umowy o kredyt . Natomiast zgodnie z ust. 5 pkt a tego przepisu, państwa członkowskie zapewniają, by kredytodawca udostępniał konsumentowi kredyt jedynie wtedy, gdy wynik oceny zdolności kredytowej wskazuje, że prawdopodobne jest wypełnienie zobowiązań wynikających z umowy o kredyt w sposób wymagany w tej umowie. Z powyższymi regulacjami unijnymi korespondują uregulowania znajdujące się w polskim prawie. Zgodnie z art 70 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1876 z późn. zm.), bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności (wyrok SR w Bartoszycach z dnia 21.02.2018 r. w sprawie I C 1450/17).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż pożyczkobiorca J. P. był członkiem Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. od 2014 r. W dacie udzielenia pożyczki z dnia 30 stycznia 2018 r. pożyczkodawca dysponował ponad 4 letnią historią rachunku J. P. , wiedział jakie ma wpływy i z czego się utrzymuje . Pożyczkodawca posiadał także wiedzę o zaciągniętych u niego innych zobowiązaniach J. P. . Na dzień zawarcia umowy pożyczki tj. 30 stycznia 2018 r. J. P. posiadał niespłacone zobowiązania wynikające z :

- umowy pożyczki zawartej w dniu 02.12.2016 r. o numerze (...) – do spłaty pozostało 64 605,03 zł,

- umowy pożyczki zawartej w dniu 06.11.2017 r. o nr (...) – do spłaty pozostało 23 868,15 zł.

Tak więc pożyczkodawca wiedząc , iż J. P. posiada zobowiązania wobec niego w wysokości 88 473,18 zł , udzielając mu w dniu 30 stycznia 2018 r. kolejnej pożyczki zwiększa jego zobowiązania o kolejne 41 503,57 zł. Pożyczkodawca miał przy tym wiedzę , iż jedynym dochodem J. P. jest świadczenia otrzymywane z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które w styczniu 2018 r. wyniosło 2 058,65 zł. Wskazać przy tym należy , iż zgodnie z wnioskiem o udzielenie pożyczki (K. 320 v) oraz twierdzeniem powoda pożyczka z dnia 30 stycznia 2018 r. nie została zaciągnięta na spłatę pożyczki z dnia 6 listopada 2018 r. W konsekwencji miesięczne spłaty wobec (...) z tytułu zaciągniętych pożyczek miały ulec zwiększeniu z kwoty 935,93 zł (609,49 zł z tytułu pożyczki zaciągniętej w dniu 02.12.2016 r. o numerze (...) oraz 326,44 zł z tytułu pożyczki zaciągniętej na podstawie umowy zawartej w dniu 06.11.2017 r. o nr (...)) o kwotę 387,88 zł . J. P. uzyskując w stycznia 2018 r. miesięczny dochód w wysokości 2 058,65 zł nie posiadał zdolności kredytowej do spłaty miesięcznie wobec (...) kwoty 1 323,81 zł.

W tej sytuacji pożyczkodawca zobowiązany był odmówić udzielenia J. P. kolejnej pożyczki z uwagi na brak jego zdolności kredytowej w dniu 30 stycznia 2018 r.

W ocenie Sądu, sprzeczne z zasadami współżycia społecznego jest działanie firmy pożyczkowej, która zawiera umowę pożyczki z konsumentem, który nie posiada zdolności kredytowej na skutek pozostawania w tak zwanej „spirali kredytowej” i zwiększaniu jego zadłużenia do pułapu , którego w sposób oczywisty nie będzie w stanie spłacić . Takie czynności firmy pożyczkowej wskazują na celowe działanie mające na celu dalsze pogorszenie sytuacji finansowej konsumenta i czerpania nieuzasadnionych korzyści finansowych z jego trudnej sytuacji, nosi ono cechy lichwy i jako takie nie może być aprobowane społecznie ani pozostawać pod ochroną prawną udzielaną przez organy państwa. Zawartą przez strony umowę z dnia 30 stycznia 2018 r. należy więc uznać w okolicznościach niniejszej sprawy za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego, a co za tym idzie nieważną. Wskazać bowiem należy , iż zgodnie z treścią art. 58 § 2 kodeksu cywilnego nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W konsekwencji powództwo podlegało oddaleniu jako pozbawione podstawy faktycznej i prawnej.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie związany jest podstawą faktyczną dochodzonego roszczenia wskazaną w pozwie. Powód dochodzi od pozwanej jako spadkobiercy pożyczkobiorcy należności wynikających z niespłacenia umowy pożyczki zawartej w dniu 30 stycznia 2018 r. o numerze (...) pomiędzy Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo – Kredytową im. F. S. z siedzibą w G. a J. P.. Wobec uznania umowy za nieważną strony nie są nią związane, w konsekwencji pozwana nie jest zobowiązana do zwrotu należności dochodzonych na podstawie tej umowy.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98§1 i 3 kpc, uznając, iż powód jako strona przegrywająca jest zobowiązany zwrócić pozwanej tytułem kosztów procesu kwotę 3 600 zł odpowiadającą kosztom zastępstwa procesowego profesjonalnego pełnomocnika ustalone zgodnie z treścią §2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...),

3.  (...)

K., (...)